Physical Address
304 North Cardinal St.
Dorchester Center, MA 02124
Ochwat, znany również jako pododermatitis aseptica diffusa, jest jednym z najpoważniejszych i najbardziej wyniszczających schorzeń kopyt u koni. Właściciele koni na całym świecie zmagają się z tym problemem, który nie tylko powoduje znaczny ból i dyskomfort dla zwierzęcia, ale także może prowadzić do trwałych uszkodzeń i ograniczeń w jego ruchliwości. Choroba ta, pomimo że znana od wieków, wciąż stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne dla weterynarzy oraz specjalistów zajmujących się końmi. W tym artykule przybliżymy Ci, czym dokładnie jest ochwat, jakie są jego przyczyny, objawy, metody leczenia oraz jak można mu zapobiegać.
Co to jest ochwat?
Ochwat to zapalenie tworzywa kopytowego, które może prowadzić do oddzielenia się blaszki tworzywowej od ściany kopyta.
Tworzywo kopytowe to tkanka, która łączy kość kopytową z rogową puszką kopyta. W przypadku ochwatu, proces zapalny powoduje znaczny ból i dyskomfort, a w ciężkich przypadkach może prowadzić do rotacji kości kopytowej, co jest stanem zagrażającym życiu zwierzęcia.
Ochwat (aseptyczne zapalenie tworzywa ściany kopyta) występuje w stanach:
- Ostry,
- Przewlekły.
Ochwat jest nieinfekcyjnym stanem zapalnym, co oznacza, że nie jest wywoływany przez patogeny, ale przez różne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, które prowadzą do zaburzeń w mikrokrążeniu w kopycie.
Choroba wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie nerek, układu pokarmowego czy układu krążenia, dlatego ochwat klasyfikuje się jako chorobę całego organizmu, nie tylko kopyt.
Przyczyny powstawania ochwatu u koni
Niestety istnieje wiele możliwych przyczyn powstawania ochwatu u koni, a za część z nich mogą być odpowiedzialni opiekunowie. Chodzi tu głównie o niedopasowanie odpowiedniej diety czy przeciążenie zwierzęcia.
Zaburzenia metaboliczne
Jedną z głównych przyczyn ochwatu są zaburzenia metaboliczne. Konie, które cierpią na koński zespół metaboliczny (EMS) lub dysfunkcję przysadki mózgowej (PPID, znaną również jako choroba Cushinga), są bardziej narażone na rozwój ochwatu.
W tych przypadkach, zaburzenia hormonalne prowadzą do insulinooporności, co z kolei wpływa na krążenie krwi w kopytach. U takich koni często dochodzi do nagromadzenia tłuszczu w okolicach szyi, co jest charakterystycznym objawem tych schorzeń.
Nadmierna podaż węglowodanów
Kolejną istotną przyczyną ochwatu jest nadmierna podaż węglowodanów, szczególnie cukrów i skrobi, w diecie konia.
Kiedy koń spożywa zbyt dużo łatwo przyswajalnych węglowodanów, w jego jelitach dochodzi do fermentacji, która prowadzi do produkcji endotoksyn.
Te toksyny przedostają się do krwiobiegu, powodując stan zapalny i uszkodzenia naczyń krwionośnych w kopytach. To jest szczególnie niebezpieczne w przypadku pastwisk o wysokiej zawartości fruktozy lub nadmiernego karmienia paszami treściwymi.
Urazy mechaniczne
Urazy mechaniczne i przeciążenie kończyn również mogą prowadzić do ochwatu. Konie, które nagle zwiększają intensywność treningu lub pracują na twardych nawierzchniach, są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia.
Przeciążenie jednej kończyny w wyniku urazu drugiej może prowadzić do ochwatu w zdrowej kończynie, ponieważ koń próbuje odciążyć uszkodzoną nogę, co skutkuje nadmiernym obciążeniem kopyta zdrowej kończyny.
Endotoksemia
Endotoksemia, czyli obecność toksyn bakteryjnych we krwi, jest kolejną potencjalną przyczyną ochwatu. Stany takie jak kolki, infekcje bakteryjne układu pokarmowego (np. salmoneloza), a także zatrucia mogą prowadzić do wydzielania toksyn, które wywołują zapalenie kopyt.
W takich przypadkach ochwat jest często efektem ubocznym poważniejszych problemów zdrowotnych.
Może to również wynikać z pozostawienia łożyska u klaczy po porodzie.
Mało ruchu
Co prawda nie wolno przeciążać zwierzęcia, ale również nie można pozostawiać go bez ruchu, to pierwszy krok do otyłości, która może zakończyć się ochwatem. Koń powinien mieć regularne ćwiczenia a jego waga musi być kontrolowana.
Nagła zmiana temperatur
Podanie rozgrzanemu koniowi zimnej wody może prowadzić do zakwaszenia organizmu. Zakwaszenie to wpływa na metabolizm i może prowadzić do stanu zapalnego w różnych częściach ciała, w tym w kopytach.
Nie należy również zgrzanego konia pozostawiać w przeciągu lub wychłodzonym miejscu.
Objawy ochwatu u koni
Rozpoznanie ochwatu na wczesnym etapie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania długotrwałym skutkom.
Poniżej przedstawiamy najczęstsze objawy ochwatu:
- Ból i kulawizna: Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów ochwatu jest kulawizna, często obejmująca wszystkie cztery kończyny, ale najczęściej przednie. Koń może unikać stania na bolesnych kopytach i próbować odciążyć chore kończyny, co prowadzi do charakterystycznej postawy z ciężarem ciała przeniesionym na tylne kończyny.
- Gorące kopyta: W wyniku zapalenia, kopyta mogą stać się wyraźnie cieplejsze w dotyku. Podwyższona temperatura jest wynikiem zwiększonego przepływu krwi do obszaru dotkniętego stanem zapalnym.
- Pulsowanie w tętnicach palcowych: Intensywne pulsowanie tętnic w okolicach kopyt jest kolejnym sygnałem ochwatu. Jest to wynikiem zwiększonego ciśnienia krwi w tym obszarze, spowodowanego zapaleniem.
- Zmiany w zachowaniu: Konie cierpiące na ochwat mogą stać się apatyczne, unikać ruchu i wykazywać ogólny dyskomfort. Mogą również odmawiać jedzenia i picia z powodu bólu.
- Obrzęk i wrażliwość kopyt: Kopyta mogą być obrzęknięte i bardzo wrażliwe na dotyk. W zaawansowanych przypadkach może dojść do widocznych deformacji kopyta, pojawienia się pierścieni rogowatych.
Prawdopodobnie bez problemu zaobserwujesz ochwat u konia, zwierze będzie przenosić na ciężar ciała na zdrowe kończyny, a stawiając kroki będzie stawiał je z “pięty” a dopiero później resztę kopyta. W przypadku gdy choroba dotyka przednich nóg, koń może siedzieć na zadzie przypominając psa.
Im wcześniejsze wykrycie objawów tym większe powodzenie leczenie, niestety ochwat potrafi przez pierwsze 2-3 dni nie dawać poważnych objawów. W ciągu kolejnych dni dochodzi do ostrego pogorszenia i bez trudu jest się w stanie stwierdzić, że zwierzę ma problemy zdrowotne.
Nie zwlekaj jak zważysz objawy, 1 dzień może decydować o losie zwierzęcia!
Czy ochwat da się wyleczyć?
Leczenie ochwatu jest możliwe, ale zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna, stopień zaawansowania choroby oraz szybkość podjęcia interwencji.
Wczesne rozpoznanie i natychmiastowe leczenie mogą znacznie poprawić rokowania i ograniczyć uszkodzenia kopyta.
Leczenie zazwyczaj obejmuje kombinację terapii farmakologicznej, zmiany diety, specjalistycznej opieki weterynaryjnej oraz odpowiedniego podkucia lub werkowania (przycinania kopyta).
Jak długo trwa ochwat?
Czas trwania ochwatu zależy od wielu czynników, w tym od jego przyczyny, stopnia zaawansowania oraz skuteczności leczenia.
W niektórych przypadkach objawy mogą ustąpić w ciągu kilku dni do tygodnia przy odpowiednim leczeniu. Jednak w przypadkach bardziej zaawansowanych lub przewlekłych, proces zdrowienia może trwać znacznie dłużej, nawet kilka miesięcy a do całkowitego powrotu do zdrowia 2-3 lata.
W niektórych przypadkach konieczne mogą być regularne zabiegi i stała opieka weterynaryjna przez resztę życia konia.
Czy ochwat jest śmiertelny?
Ochwat sam w sobie rzadko prowadzi bezpośrednio do śmierci, ale jego powikłania mogą być bardzo poważne i potencjalnie śmiertelne.
W skrajnych przypadkach, ciężkie uszkodzenie kopyta może prowadzić do tak dużego bólu i dyskomfortu, że humanitarna eutanazja staje się jedyną opcją.
Ponadto, jeśli ochwat jest wynikiem poważnej choroby, takiej jak sepsa czy endotoksemia, to pierwotna choroba może być śmiertelna.
Jak leczyć ochwat?
Leczenie ochwatu wymaga podejścia wieloaspektowego i współpracy między weterynarzem, kowalem oraz właścicielem konia.
Poniżej opisujemy główne metody leczenia:
Specjalistyczna opieka weterynaryjna
Regularne kontrole weterynaryjne są niezbędne do monitorowania postępu choroby i dostosowywania leczenia.
Weterynarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak zdjęcia rentgenowskie, aby ocenić stopień uszkodzenia kopyt.
Farmakoterapia
Stosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych jest kluczowe w zarządzaniu bólem i zmniejszaniu stanu zapalnego. Leki takie jak fenylobutazon czy fluniksyna megluminowa mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów.
Zmiana diety
Redukcja podaży węglowodanów jest kluczowa w leczeniu ochwatu, zwłaszcza jeśli przyczyną jest nadmierna podaż cukrów.
Dieta powinna być bogata w błonnik i niska w węglowodany niestrukturalne. Wskazane jest także unikanie pastwisk o wysokiej zawartości fruktozy.
Specjalistyczne podkucie
Specjalistyczne podkucie i werkowanie są kluczowe w leczeniu ochwatu. Odpowiednie podkucie może pomóc w zmniejszeniu nacisku na uszkodzone obszary kopyta i wspierać proces regeneracji.
W niektórych przypadkach stosuje się specjalne podkowy lub wkładki, które pomagają odciążyć chore kopyto.
Warto również ochładzać kopyta (np. lodem lub w baseniku zimnej wody) co będzie prowadzić do spowolnienia wzrostu ciśnienia w puszce kopytowej a to przełoży się na mniejszy ból u zwierzęcia.
Pierwsza pomoc przy ochwacie
W przypadku podejrzenia ochwatu, natychmiastowa interwencja może znacząco wpłynąć na przebieg choroby.
- Unieruchomienie konia: Koń powinien zostać unieruchomiony w suchym i miękkim miejscu, aby zmniejszyć nacisk na chore kopyta. Należ zaznaczyć, że koń co pewien czas powinien być oprowadzany w celu pobudzenia krążenia, jednak nie mogą to być długie spacery.
- Chłodzenie kopyt: Stosowanie zimnych okładów na kopyta może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i łagodzeniu bólu. Można również zastosować chłodzące kąpiele stóp lub krioterapię na sucho.
- Ograniczenie podaży paszy: Natychmiastowa zmiana diety na bardziej włóknistą i ograniczenie paszy bogatej w węglowodany jest kluczowe.
- Kontakt z weterynarzem: Jak najszybsza konsultacja z weterynarzem w celu ustalenia dalszego planu leczenia i ewentualnego podjęcia bardziej zaawansowanych interwencji.
Jak zapobiegać ochwatowi?
Zapobieganie ochwatowi opiera się na kilku kluczowych zasadach, które mogą pomóc w minimalizacji ryzyka wystąpienia tej choroby:
Odpowiednia dieta
Kontrola diety jest kluczowa w zapobieganiu ochwatu. Konie powinny mieć zapewnioną dietę bogatą w błonnik i niską w węglowodany niestrukturalne. Ważne jest również unikanie nagłych zmian w diecie, które mogą wywołać zaburzenia metaboliczne.
Regularne ćwiczenia
Utrzymanie konia w dobrej kondycji fizycznej poprzez regularne ćwiczenia pomaga w utrzymaniu prawidłowego krążenia i zapobiega nadwadze, która jest jednym z czynników ryzyka ochwatu.
Monitorowanie stanu zdrowia
Regularne badania weterynaryjne pozwalają na wczesne wykrycie potencjalnych problemów zdrowotnych, które mogą prowadzić do ochwatu. Szybka reakcja na wszelkie niepokojące objawy jest kluczowa.
Prawidłowe podkucie i werkowanie
Regularne wizyty kowala i odpowiednia pielęgnacja kopyt są niezbędne dla zapobiegania ochwatowi. Prawidłowe werkowanie i podkucie pomagają w utrzymaniu zdrowia kopyt i zapobiegają przeciążeniom.
Rehabilitacja konia po ochwacie
Proces rehabilitacji po ochwacie jest długotrwały i wymaga cierpliwości oraz konsekwencji. Pełny powrót do zdrowia kopyta może potrwać nawet do 3 lat i to przy odpowiedniej rehabilitacji.
Stopniowy powrót do aktywności
Po okresie bezruchu i intensywnej terapii, koń powinien stopniowo wracać do aktywności fizycznej.
Początkowo mogą to być lekkie spacery, które z czasem przechodzą w bardziej intensywne ćwiczenia.
Ważne jest, aby unikać nagłego zwiększania obciążenia, co mogłoby spowodować nawrót choroby.
Monitorowanie postępów
Regularne kontrole weterynaryjne są kluczowe w procesie rehabilitacji. Weterynarz oceni postęp leczenia i w razie potrzeby dostosuje plan rehabilitacji.
Monitorowanie stanu kopyt, a także ogólnego zdrowia konia, pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych problemów.
Specjalistyczna opieka
Fizjoterapeuta dla koni może być cennym wsparciem w procesie rehabilitacji. Specjalistyczne zabiegi, takie jak masaż czy terapia laserowa, mogą przyspieszyć regenerację tkanek i poprawić ogólną kondycję konia.
Musisz zadbać o dobrego strugacza, który ma za sobą pomoc przy nie jednym ochwacie. Kopyta będą wymagać korekty nawet dwa razy w tygodniu.
Buty dla konia po ochwacie
Buty dla konia po ochwacie są specjalnie zaprojektowane, aby wspomagać leczenie i zapewnić komfort koniowi podczas rekonwalescencji.
Zapewniają amortyzację i wsparcie, które pomagają w zmniejszeniu bólu i stanów zapalnych.
Jaka dieta dla konia w trakcie ochwatu i po nim?
Dieta odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu i leczeniu ochwatu. Powinna być bogata w błonnik i niska w węglowodany niestrukturalne.
Należy unikać pasz bogatych w cukry, takich jak zboża i treściwe pasze. Wskazane jest również unikanie pastwisk o wysokiej zawartości fruktozy, zwłaszcza w okresach wzmożonego wzrostu trawy.
W trakcie ochwatu
W trakcie ostrej fazy ochwatu dieta konia powinna być bardzo kontrolowana. Najlepiej skonsultować się z dietetykiem weterynaryjnym, który pomoże opracować plan żywieniowy dostosowany do indywidualnych potrzeb konia.
Dieta powinna składać się głównie z niskokalorycznych źródeł błonnika, takich jak siano niskiej jakości (ale wolne od pleśni).
Po ochwacie
Po ustąpieniu ostrych objawów, dieta konia powinna być stopniowo rozszerzana, ale nadal kontrolowana pod kątem zawartości węglowodanów.
Wskazane jest monitorowanie masy ciała konia i unikanie nadwagi, która może zwiększyć ryzyko nawrotu ochwatu. Warto również rozważyć suplementację diety składnikami wspierającymi zdrowie kopyt, takimi jak biotyna, metionina, cynk czy miedź.
Ochwat u konia – Pokonany!
Ochwat jest poważnym schorzeniem, które może mieć katastrofalne skutki dla zdrowia i dobrostanu konia. Właściwe zarządzanie dietą, regularna opieka weterynaryjna, odpowiednie podkucie oraz szybka reakcja na pierwsze objawy mogą znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej choroby. Rehabilitacja po ochwacie jest procesem wymagającym, ale z odpowiednią opieką i cierpliwością możliwe jest przywrócenie konia do zdrowia i pełnej sprawności, czego serdecznie wam życzymy!
Źródło:
https://bibliotekanauki.pl/articles/859303
